Een andere mindset tijdens een circulair bouwproject
In opdracht van woningcorporatie Eigen Haard pioniert Etro Vastgoedzorg in Amsterdam met circulair bouwen. Kenmerkend voor dit project is het slimme gebruik van milieubelastende materialen en het hergebruik ervan. Hiermee dragen we concreet een beetje bij aan de klimaatdoelstellingen van Parijs. De hamvraag: hoe kun je een bestaand gebouw een geheel nieuwe functie geven en daarbij zoveel mogelijk hergebruiken wat er al is? Wat is de ervaring tot nu toe?
Begin dit jaar ging Marc Veering namens Etro Vastgoedzorg als projectleider van start met het project aan de Strekkerweg in Amsterdam. “Circulair bouwen vergt een totaal andere mindset dan lineair bouwen”, stelt hij onomwonden vast. “Normaal gesproken weet je van tevoren precies wat je gaat doen en welke materialen je daarvoor gaat inkopen. Alles is immers tot in detail vastgelegd in het bestek. Maar in een circulair proces wil je juist zoveel mogelijk benutten wat er al is. Een heel ander uitgangspunt, dat een heel ander proces met zich meebrengt. Dat proces zijn we met elkaar aan het uitvinden, want een blauwdruk ervoor bestaat nog niet.”
Van kantoor naar woongebouw
Samen met Eigen Haard ging Etro dit avontuur aan in een voormalig kantoorpand dat wordt getransformeerd naar een tijdelijke huisvesting van bijzondere doelgroepen: woningzoekenden voor wie om diverse redenen geen plek is binnen het reguliere aanbod aan sociale huurwoningen. Aan Etro de vraag om dertig eenkamerwoningen te realiseren, elk met een eigen keukenblok en sanitair. Marc: “We hebben eerst gekeken in hoeverre de bestaande plattegrond daarvoor gehandhaafd kon blijven. Het bleek dat de gangen tussen de kantoren behouden konden blijven; de kantoorruimten aan weerszijden worden omgebouwd tot woonunits. De voormalige heren- en damestoiletten op de gangen worden bergingsruimten voor bewoners en vier kantoren op de begane grond worden verbouwd tot een gemeenschappelijke huiskamer met keuken.”
Puzzelen over materiaalbehoud
Al met al aardig ingrijpend. Wat kun je dan nog behouden aan materiaal? Volgens Veering was dat een flinke puzzel, die zowel mee- als tegenvallers bracht. De inzet: zo veel mogelijk hergebruik van deuren, kozijnen, plafondplaten en vloerbedekking. Wat het hergebruik van deuren en kozijnen betreft is die opzet volledig geslaagd, maar voor plafonds en vloeren moest het team creatieve oplossingen bedenken. “Vanwege alle nieuwe wanden die er tussen de woningen komen, kon het systeemplafond niet worden behouden. Dus hebben we nagedacht over wat dan het hoogst haalbare is. De platen die na verwijdering heel bleven, zijn opnieuw toegepast in de gangen. De overgebleven aluminium strips zijn afgevoerd naar de recycling om weer als grondstof te dienen.”
Aan het hergebruiken van deurkozijnen kwam de nodige creativiteit en vakmanschap te pas. Oude materialen voldoen nu eenmaal niet altijd aan nieuwe normen en eisen; zo voldeden de kantoordeuren niet aan actuele brandveiligheidseisen vanwege de glasstroken aan weerszijden. Veering: “Daarom hebben we de zijlichten eraf gehaald en vervangen door brandwerende beplating.” Dat bracht vervolgens weer dilemma’s met zich mee voor de afwerking: de platen werden voorzien van nieuw stucwerk en dat sloot niet naadloos aan op het bestaande stucwerk op de gangen. “Dus dat betekent dat je óf alle gangen opnieuw moet stucen óf concessies moet doen aan het afwerkingsniveau.”
We gaan het niet doen zoals we het altijd doen
Om dergelijke dilemma’s op te lossen overlegt het team van Etro gedurende de uitvoering elke twee weken met de projectverantwoordelijken van Eigen Haard. De samenwerking draait volgens Marc Veering om flexibiliteit en vertrouwen. “Vooraf stonden alleen de grote lijnen vast. Omdat je het proces gaandeweg met elkaar aan het uitvinden bent, kun je je nergens vanaf maken door te zeggen ‘ja maar dat doen we altijd zus of zo’. Dit project kan slagen omdat alle betrokkenen bereidwillig zijn om na te denken over kosten en mogelijkheden.”
Leerpunten? Die zijn er zeker. “In volgende projecten gaan we nog meer tijd steken in het inventariseren en onderzoeken van de mogelijkheden van het gebouw. Wat je aan de voorkant vast kunt leggen, hoef je tijdens de uitvoering niet meer te regelen.”
Inmiddels is de ruwbouwfase zo goed als afgerond en is de afwerkingsfase gestart. Naast de gerecyclede materialen zijn er nog meer circulaire toepassingen: zo wordt het dak door Eigen Haard voorzien van tweedehands zonnepanelen en bouwt de keukenleverancier keukens in die in de toekomst herplaatsbaar zijn in een ander gebouw. Eind mei vindt naar verwachting de oplevering plaats.
